Cenk Önsoy

Böcekler çevre düzenlemesi, karbon emisyon yönetimi ve tarımsal atık yönetimi açısından önemli bir rol oynayabilirler. Böcekler, doğal bir biyolojik çözüm sunarak, tarımsal atık yönetimi, gıda güvenliği, toprak verimliliği ve ekosistem işlevleri gibi birçok alanda faydalar sağlayabilirler.

Yine aynı şekilde minik dostlarımız toprak sağlığı için önemli olan organik madde ayrıştırma süreçlerine katkıda bulunurlar ve toprak verimliliğini arttırırlar. Tarımsal üretimde doğal bir kontrol mekanizması olarak kullanılabilecekleri gibi, özellikle pestisit kullanımını azaltarak doğal bir zararlı kontrolü sağlayabilirler. Ayrıca, karbon emisyon yönetiminde de rol oynayabilirler, örneğin yüksek proteinli böcek yemleri, hayvanların et yemlerine olan bağımlılığını azaltarak, hayvansal ürünlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını azaltabilir.

Peki konu yem üretiminde yer almaları olduğunda durum nasıl? Hayvan yemlerinde hayvansal gıda bileşeni olarak böceklerin kullanılması mantıklı bir opsiyon olarak değerlendirilmeli mi? Hadi gelin birlikte bakalım.

Yem katkısı veya hayvan besini olarak böceklerin kullanılması mantıklı mı?

Hayvan yemi üretiminde böceklerin kullanılması doğru bir tercih mi?

Böceklerin hayvan yemi üretiminde kullanılması, büyükbaş, küçükbaş, kanatlı hayvan besiciliği ve balık besiciliği, sürüngen çiftlikleri, kuş, kedi, köpek dostlarımız için mama ve yem üretiminde ihtiyaç duyulan bazı hammaddelerin değiştirilmesi için bir seçenek olarak değerlendirilebilir. Özellikle protein kaynağı olarak kullanılabilirler ve bazı durumlarda et ve kemik unu, soya ve diğer bitkisel protein kaynaklarının yerini alabilirler.

Böceklerin protein içeriği, diğer protein kaynaklarına kıyasla oldukça yüksektir. Örneğin, siyah asker sineği larvaları% 40-50 arasında protein içeriği içerirken, yemlik mısırın sadece yaklaşık% 8-10 protein içeriği vardır. Böcekler ayrıca, omega-3 ve omega-6 yağ asitleri, mineraller ve vitaminler açısından da zengin bir kaynak olabilirler.

Kanatlı hayvan yemlerinde böceklerin kullanımı

Böceklerin tamamen diğer protein kaynaklarının yerini alması mümkün değildir. Örneğin, buğday ve mısır gibi bitkisel protein kaynakları, karbonhidrat kaynakları olarak da önemlidir ve sadece protein içeriği yüksek olduğu için böceklerle değiştirilemezler. Ayrıca, diğer vitamin, mineral ve katkı maddelerinin de kanatlı yemlerinde kullanılması gerekmektedir ve bu böceklerle tam olarak sağlanamayabilir.

Böceklerin yem formülasyonunda kullanımıyla ilgili olarak birçok araştırma yürütülmektedir. Ancak, hangi oranların birbirlerini dengeliyor olduğu sorusu, birçok faktöre bağlıdır. Bunlar arasında, kullanılan böcek türü, üretim yöntemleri, kanatlı türü ve yaşı, üretim amaçları, diğer kullanılan yem hammaddeleri ve yemin besleyici değeri yer alır. Bu nedenle, böceklerin kullanımının ne ölçüde diğer hammaddelerle değiştirilebileceği, her durumda ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

Verilerle kanatlı hayvan yemlerini incelemek gerekirse, önce kanatlı hayvan yemlerinin içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevlerini 100gr/madde şeklinde listeleyelim.

Hammade	Kuru Madde İçeriği (g)	Protein (g)	Yağ (g)	Yağ Asidi (g)	Amino Asit Türevleri (g)
Mısır	87.5	9.4	4.5	2.1	4.2
Soya Küspesi	89.5	47.5	1.5	0.6	18.8
Buğday	88.0	11.3	1.5	0.6	3.9
Arpa	88.0	11.7	1.6	0.8	3.6
Ayçiçeği Tohumu	92.0	22.8	47.7	9.2	8.8
Balık Unu	92.0	65.0	10.0	5.5	5.5
Kemik Unu	93.0	40.0	10.0	2.5	2.2

Tablo 1. Geleneksek kanatlı hayvan yem içeriği kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevleri (madde/100gr)

Gezen tavuk yemi, etlik piliç yemi, yumurta pik yemi, civciv büyütme yemlerini, içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi türevlerini madde/1.000gr yem şeklinde listeleyelim.

Yem Türü	Protein (g/1000gr)	Yağ (g/1000gr)	Yağ Asidi (g/1000gr)
Gezen Tavuk Yemi	180	50	30
Etlik Piliç Yemi	200	60	35
Yumurta Pik Yemi	170	40	25
Civciv Büyütme Yemi	190	45	28

Tablo 2. Farklı yem türleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi türevlerini madde/1.000gr yem

Şimdi bir de 1.000gr içerisinde taradığımız bu bileşenleri böcekler üzerinden değerlendirelim, bakalım Hermetia illucens, Tenebrio molitor ve Musca domestica türlerinden 1.000gr aldığımızda neler elde edebiliyoruz:

	Protein (gr)	Yağ (gr)	Yağ Asidi Türevleri (gr)
Hermetia illucens	450-550	300-400	40-60
Tenebrio molitor	500-600	250-350	40-50
Musca domestica	500-600	200-300	30-40

Tablo 3. Farklı böcek larvaları içerdikleri kuru madde türünden madde/1000gr ortalama değerlerler

Gördüğünüz gibi çok ama çok ciddi farklar var, yüzdelik dilimde baktığınızda kendisinin kullanılmasından ziyade, bir yem bileşeni olarak katılması bile hammadde olarak kullanılması konusunda fikirsel projeler ortaya konabileceğini gösteriyor.

Tabi ki bu değerler, genel olarak böceklerin besin bileşimine ilişkin ortalama tahminlerdir. Ancak, yetiştirme koşulları, beslenme ve diğer faktörler bu değerleri etkileyebilir. Dolayısıyla, kesin değerler belirli bir üretici veya araştırma çalışması tarafından sağlanmalıdır. Lütfen güncel literatür verisine danışmayı ihmal etmeyiniz.

Mineraller, yağ asitleri ve amino asit türevleri açısından da olayı değerlendirmek gerekiyor.

Mineral Türevleri	Gezen Tavuk Yemi (mg/1000 gr)	Etlik Piliç Yemi (mg/1000 gr)	Yumurta Pik Yemi (mg/1000 gr)	Civciv Büyütme Yemi (mg/1000 gr)
Kalsiyum	25000	28000	32000	22000
Fosfor	12000	12000	11000	13000
Magnezyum	2000	2200	2500	1800
Potasyum	9000	8000	8500	7000
Sodyum	3000	3200	3500	2800
Demir	100	90	80	120
Çinko	80	70	75	60
Bakır	15	12	10	18
Mangan	60	50	55	45
Selenyum	0.2	0.3	0.25	0.15

Tablo 4. Farklı yem tiplerinin içerdikleri kuru madde türünden tüm mineral türevleri (mg/1000gr) ortalama değerlerler

Sadece protein, yağ ve yağ asidi türevleri açısından mantıklı görünen böcekler, tekil kullanımda özellikle mineraller konusunda daha zayıf kalabilir. Tablo da bize bunu teyit eder nitelikte veriler sunuyor. Veriler elbette ortalama değerler ile elde edildi. Bu değerler, genel olarak gezen tavuk yemi, etlik piliç yemi, yumurta pik yemi ve civciv büyütme yemlerinin içerdikleri mineral türevlerinin ortalama miktarlarını göstermektedir. Ancak, markaya, üreticiye ve diğer faktörlere bağlı olarak bu değerlerde farklılıklar olabilir. Hassas beslenme gereksinimleri olan hayvanlar için daha spesifik mineral değerlere ihtiyaç duyulabilir.

Mineral Türevleri	Hermetia illucens (mg/1000 gr)	Tenebrio molitor (mg/1000 gr)	Musca domestica (mg/1000 gr)
Kalsiyum	1500	1100	800
Fosfor	1800	1900	1600
Magnezyum	400	350	250
Potasyum	2000	1800	1500
Sodyum	900	950	800
Demir	70	60	50
Çinko	30	25	20
Bakır	2	1.5	1
Mangan	5	4	3
Selenyum	0.05	0.04	0.03

Tablo 5. Farklı böcek gruplarının içerdikleri kuru madde türünden tüm mineral türevleri (mg/1000gr) ortalama değerlerler

Hermetia illucens (siyah asker sineği larvası), Tenebrio molitor (un kurdu) ve Musca domestica (ev sineği) larvalarının içerdikleri mineral türevlerini madde/1000 gr şeklinde sıraladığımızda, ciddi farklar olduğu ortaya çıkıyor. Canlı türlerinden bahsettiğimiz için bu değerler yetiştirme yöntemleri, beslenme ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Lütfen güncel literatür verisine danışmayı ihmal etmeyiniz.

Böceklerin sürdürülebilirlik için vazgeçilmez olmasının sebebi nedir?

Balık besiciliği yemlerinde böceklerin kullanımı

Balık yemleri, balıkların sağlıklı büyüme ve gelişme süreçlerini desteklemek için çeşitli besin maddelerini içermelidir. İşte balık yemlerinde bulunması gereken bazı önemli madde içeriklerini özetleyelim.

Protein: Balıklar için temel besin kaynağı olan protein, balık yemlerinin önemli bir bileşenidir. Yemlerde yüksek kaliteli protein kaynaklarına (balık unu, kümes hayvanları eti, bitki proteini vb.) yer verilmelidir. Protein, balıkların kas gelişimi, bağışıklık sistemi ve metabolizma fonksiyonları için hayati öneme sahiptir.

Yağlar ve Yağ Asitleri: Doğru oranlarda ve kaliteli yağ kaynaklarına (balık yağı, bitkisel yağlar vb.) sahip olan balık yemleri, balıkların enerji gereksinimini karşılar ve esansiyel yağ asitleri sağlar. Özellikle omega-3 yağ asitleri, balıkların sağlıklı büyüme, bağışıklık sistemi ve doku yapısı için önemlidir.

Karbonhidratlar: Balık yemlerinde uygun miktarda karbonhidrat bulunması gerekmektedir. Karbonhidratlar, enerji sağlar ve yemlerin yapısal bütünlüğünü korur. Bu kaynaklar arasında mısır, buğday ve patates gibi bitkisel bileşenler yer alabilir.

Vitaminler: Balık yemleri, balıkların sağlıklı büyüme ve metabolizma fonksiyonları için gerekli olan çeşitli vitaminleri içermelidir. A, D, E, C, B kompleksi gibi vitaminlerin uygun seviyelerde bulunması önemlidir.

Mineraller: Balık yemleri, balıkların sağlıklı kemik gelişimi, kas fonksiyonları, su dengesi ve diğer metabolik süreçler için gerekli olan mineralleri içermelidir. Kalsiyum, fosfor, demir, magnezyum, çinko, bakır gibi minerallerin dengeli bir şekilde sağlanması önemlidir.

Balık yemlerinde bulunması gereken bazı önemli madde içeriklerini listeledik, tabi içerikler ve ihtiyaç düzeyleri balık türüne, yaşına, beslenme ihtiyaçlarına ve yetiştirme koşullarına bağlı olarak besin gereksinimleri değişebilir. Bu nedenle, balık yemi seçerken uygun bir yem analizi yapmak ve balıkların beslenme ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde formüle edilmiş yemleri tercih etmek önemlidir.

Peki balık yem içeriklerinde genel olarak neler, hangi oranlarda var, bir tablo halinde bakalım ne dersiniz? Balık yemlerini içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevlerini 1000gr/madde şeklinde listeleyerek baktığımızda daha net şekilde temel ihtiyaçları görebiliyoruz.

Balık Yemi	Protein (g)	Yağ (g)	Yağ Asidi Kompozisyonu (g)	Amino Asitler (g)
Somon Unu	600	120	Omega-3: 3, Omega-6: 1	Lisin: 3.2, Metiyonin: 1.5
Sardalya Unu	650	80	Omega-3: 2, Omega-6: 0.5	Lisin: 3.8, Metiyonin: 1.6
Hamsi Unu	550	100	Omega-3: 2.5, Omega-6: 0.5	Lisin: 2.7, Metiyonin: 1.4
Karides Unu	650	50	Omega-3: 1.5, Omega-6: 0.2	Lisin: 4.5, Metiyonin: 1.8
Ton Balığı Unu	700	150	Omega-3: 1, Omega-6: 0.2	Lisin: 4.0, Metiyonin: 2.0

Tablo 6. Balık yem içerikleri – kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevleri (madde/1000gr)

Özellikle mineral açısından konuyu kabaca ele almak gerekirse, gr/1000gr tablosu bize fikir verecektir.

Mineral	Ortalama Değer (gr/1000gr)
Kalsiyum	20 – 30
Fosfor	15 – 25
Sodyum	1 – 10
Potasyum	5 – 15
Magnezyum	2 – 5
Demir	0.2 – 2
Çinko	0.2 – 1
Bakır	0.1 – 0.5
Manganez	0.1 – 0.5
İyot	0.01 – 0.1
Selenyum	0.01 – 0.1
Kobalt	0.001 – 0.01
Molibden	0.001 – 0.01

Tablo 7. Geleneksel balık yemleri mineral içeriği (madde/1000gr)

Not: Mineral içerikleri marka ve üreticiye göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca, balık türü, yaş, yetiştirme koşulları ve diğer faktörler de mineral gereksinimlerini etkileyebilir. Dolayısıyla, balık yemi seçimi yaparken, balığın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde formüle edilmiş yemleri tercih etmek önemlidir. Lütfen güncel literatür verisine danışmayı ihmal etmeyiniz.

Mineral Türevleri	Hermetia illucens (mg/1000 gr)	Tenebrio molitor (mg/1000 gr)	Musca domestica (mg/1000 gr)
Kalsiyum	1,5	1,1	0,8
Fosfor	1,8	1,9	1,6
Magnezyum	0,4	0,35	0,25
Potasyum	2	1,8	1,5
Sodyum	0,9	0,95	0,8
Demir	0,07	0,06	0,05
Çinko	0,03	0,025	0,02
Bakır	0,002	0,015	0,001
Mangan	0,005	0,004	0,003
Selenyum	0.0005	0.00004	0.00003

Tablo 8. Farklı böcek gruplarının içerdikleri kuru madde türünden tüm mineral türevleri (g/1000gr) ortalama değerlerler

Tabloya baktığımızda yine sadece böceklerin tek başlarına mineral açısından yeterli gelmediğini görüyoruz. Ancak fiyat/performans açısından değerlendirildiğinde, maliyeti düşürücü bir hammadde bileşeni olarak yüksek katma değere sahip olduğunu rahatlıkla söyleyebilmek mümkündür.

Kedi mamalarında böceklerin kullanımı

Bazı kedi mamalarında böcekler hammadde veya bileşen olarak kullanılmaktadır. Son zamanlarda böcek bazlı protein kaynakları, özellikle siyah asker sineği larvaları (Hermetia illucens) ve un kurdu larvaları (Tenebrio molitor), hayvan yemi üretiminde popüler hale gelmiştir. Bu böcekler, yüksek protein içeriği, sağlıklı yağlar, amino asitler ve diğer besin değerleri açısından zengin oldukları için hayvan yemi üretiminde tercih edilmektedir.

Böcek bazlı protein kaynaklarının kullanımı, çevresel sürdürülebilirlik açısından da avantajlar sunmaktadır. Böceklerin yetiştirilmesi, enerji, su ve alan kullanımı açısından geleneksel hayvansal protein kaynaklarına kıyasla daha az kaynak tüketmektedir. Aynı zamanda, böcek yetiştiriciliği sera gazı emisyonlarını azaltabilir ve tarım kaynaklı çevre sorunlarını hafifletebilir.

Kuru kedi mamalarını içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevlerini madde/1000gr şeklinde listeleyerek baktığımızda, genel olarak içeriğin ne denli yoğun bir besleyiciliğe sahip olduğunu görüyoruz.

Kuru Madde Türü	Protein (gr/1000gr)	Yağ (gr/1000gr)	Yağ Asidi (gr/1000gr)	Amino Asit Türevleri (gr/1000gr)
Tavuk Eti	300-400	100-150	20-30	25-35
Somon Eti	300-400	150-200	30-40	20-30
Hindi Eti	250-350	100-150	15-25	20-30
Ördek Eti	250-350	100-150	15-25	20-30
Tavuk Karaciğeri	400-500	150-200	20-30	15-25
Hindi Karaciğeri	350-450	100-150	15-25	15-25
Tavuk Yağı	0-10	900-1000	20-30	0-5
Somon Yağı	0-10	900-1000	30-40	0-5

Tablo 9. Kedi mamalarındaki ürün içerikleri (madde/1000gr)

Not: Bu tablo, genel olarak kuru kedi mamalarında bulunan kuru madde türlerinin ortalama içeriklerini göstermektedir. Ancak, farklı markalar ve ürünler arasında içeriklerde farklılıklar olabilir. Ürün etiketlerini kontrol etmek ve spesifik ürünler hakkında bilgi almak önemlidir. Lütfen güncel literatür verisine danışmayı ihmal etmeyiniz.

Kedilerin mamalarda ihtiyaç duyduğu mineral türevlerini, madde/1000gr şeklinde ortalama değerlerle listelediğimizde, hareketli dostlarımızın oldukça yoğun bir tüketim ihtiyacı olduğunu görebiliyoruz.

Mineral	Ortalama Miktar (madde/1000gr)
Kalsiyum	8 – 15 gr
Fosfor	6 – 12 gr
Sodyum	2 – 4 gr
Potasyum	3 – 5 gr
Magnezyum	0.1 – 0.3 gr
Çinko	40 – 80 mg
Demir	30 – 60 mg
Bakır	3 – 5 mg
İyot	0.5 – 1 mg
Manganez	2 – 5 mg
Selenyum	0.1 – 0.2 mg

Tablo 10. Kedilerin ihtiyaç duyduğu ve mamalarda barındırılan mineral miktarları (madde/1.000gr mama)

Not: Bu değerler genel olarak kedi mamalarında bulunan mineral miktarlarını temsil etmektedir. Ancak, farklı markalar ve ürünler arasında değişiklik gösterebilir. Kedinizin sağlıklı bir beslenme programı için etiketleri okuyarak ve veterinerinizin önerilerini takip ederek en uygun mineral dengesini sağlayan bir kedi maması seçebilirsiniz. Lütfen güncel literatür verisine danışmayı ihmal etmeyiniz.

Hermetia illucens (siyah asker sineği larvası), Tenebrio molitor (un kurdu) ve Musca domestica (ev sineği) larvalarını içerdikleri Kalsiyum, Fosfor, Sodyum, Potasyum, Magnezyum, Çinko, Demir, Bakır, İyot, Manganez, Selenyum açısından inceleyip, madde/1000 gr şeklinde ortalama değerlerle listelediğimizde, böceklerin mineral desteği konusunda neler yapabileceğini görebiliyoruz.

Mineral	Hermetia illucens (mg/1000gr)	Tenebrio molitor (mg/1000gr)	Musca domestica (mg/1000gr)
Kalsiyum	1000 – 2000	700 – 1300	500 – 1000
Fosfor	1000 – 2000	800 – 1500	500 – 1000
Sodyum	100 – 500	200 – 800	100 – 500
Potasyum	200 – 800	300 – 900	100 – 500
Magnezyum	100 – 500	200 – 800	100 – 500
Çinko	10 – 30	20 – 40	10 – 30
Demir	10 – 30	20 – 40	10 – 30
Bakır	0.5 – 2	0.5 – 2	0.5 – 2
İyot	0.1 – 0.5	0.1 – 0.5	0.1 – 0.5
Manganez	1 – 5	1 – 5	1 – 5
Selenyum	0.1 – 0.5	0.1 – 0.5	0.1 – 0.5

Tablo 11. Farklı böcek türlerinin mineral içerikleri (mg/1000gr)

Not: Bu değerler genel olarak bu böcek larvalarının içerdikleri mineral miktarlarını temsil etmektedir. Ancak, doğal koşullar, yetiştirme yöntemleri ve diğer faktörler bu değerlerde farklılıklara neden olabilir. Bu nedenle, kullanacağınız böceklerin içeriğini doğrulamak için güvenilir kaynaklardan bilgi almanız önemlidir. Lütfen güncel literatür verisine danışmayı ihmal etmeyiniz.

Köpek mamalarında böceklerin kullanımı

Bazı köpek mamalarında böcekler hammadde veya bileşen olarak kullanılmaktadır. Böcek proteini, son yıllarda hayvan yemi endüstrisinde popülerlik kazanan alternatif bir protein kaynağı haline gelmiştir. Bu, çevresel sürdürülebilirlik, yüksek protein kalitesi ve alerjen olmayan bir kaynak olması gibi avantajları nedeniyle tercih edilmektedir.

Bazı ülkelerde böcek proteini içeren köpek maması ürünleri bulunmaktadır. Özellikle Avrupa ülkeleri, böcek bazlı hayvan yemlerine daha fazla odaklanmış durumdadır. Örneğin, Belçika, Hollanda, Almanya ve İngiltere gibi ülkelerde böcek proteinli köpek maması markaları ve ürünleri mevcuttur.

Ancak, ürünün yerel piyasalarda bulunup bulunmadığı ve hangi markaların böcek proteinli mamalar ürettiği ülkeye bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, böcek proteini içeren köpek maması ürünlerini araştırmak ve yerel hayvan yemi üreticileri veya satıcılarıyla iletişime geçmek en doğru bilgiyi sağlayacaktır.

Kuru köpek mamalarını içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevlerini 100gr/madde şeklinde listelediğimizde, genel olarak mama içeriklerini ve sadık dostlarımızın ön görülen ihtiyaç miktarlarını görebiliriz.

Kuru Köpek Maması	Protein (g)	Yağ (g)	Yağ Asidi Kompozisyonu (g)	Amino Asitler (g)
Tavuklu Mamma	260	120	Omega-3: 5, Omega-6: 20	Lisin: 12, Metiyonin: 7
Dana Etlı Mamma	240	140	Omega-3: 8, Omega-6: 10	Lisin: 10, Metiyonin: 6
Somonlu Mamma	220	160	Omega-3: 15, Omega-6: 10	Lisin: 15, Metiyonin: 8
Hindi Etli Mamma	280	100	Omega-3: 7, Omega-6: 20	Lisin: 14, Metiyonin: 8
Kuzu Etlı Mamma	200	180	Omega-3: 10, Omega-6: 10	Lisin: 12, Metiyonin: 7

Tablo 12. Farklı kuru köpek maması türlerinin madde içerikleri (gr/1000gr)

Kuru Madde	Protein (gr)	Yağ (gr)	Yağ Asidi (gr)	Amino Asit Türevleri (gr)
Tavuk Eti	300 gr	150 gr	50 gr	25 gr
Dana Eti	250 gr	120 gr	45 gr	20 gr
Balık Unu	200 gr	100 gr	40 gr	18 gr
Pirinç	100 gr	20 gr	10 gr	5 gr
Bezelye	80 gr	10 gr	5 gr	3 gr
Havuç	60 gr	5 gr	2 gr	1 gr

Tablo 13. Kuru köpek mamalarının içerikleri (gr/1000gr)

 

Not: Bu tablo, tipik olarak kullanılan bazı kuru köpek mamalarının besin içeriğini temsil etmektedir. Ancak, bu değerler markalara ve üreticilere göre değişebilir. Ayrıca, kuru köpek maması bileşimi, kullanılan et türüne, eklenen diğer bileşenlere ve markaya bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu nedenle, spesifik bir kuru köpek mama markası veya bileşimi için ürün etiketini kontrol etmek önemlidir. Lütfen güncel literatür verisine danışınız.

Böceklerin atık yönetimi ve geri dönüşümdeki rolü

Sürüngen yemlerinde böceklerin kullanımı

Sürüngen yemlerinde böceklerin hammadde veya ürün olarak kullanımı oldukça yaygındır. Böcekler, sürüngenlerin doğal diyetlerinde önemli bir protein kaynağıdır ve bu nedenle sürüngen yemlerinde kullanılmaktadır.

Örnek olarak, Kanada merkezli bir şirket olan “Cricket Bites” böcek proteini içeren sürüngen yemi üretmektedir. Cricket Bites, siyah asker sineği larvalarının (Hermetia illucens) kullanıldığı bir ürün serisi sunmaktadır. Bu yemler, kertenkeleler, iguanalar ve diğer sürüngenler için dengeli bir beslenme sağlamak amacıyla formüle edilmiştir.

Bununla birlikte, böcek proteini içeren sürüngen yemleri dünya genelinde farklı markalar ve ülkelerde bulunabilir. Özellikle böcek yetiştiriciliği ve entomofaji (böcek tüketimi) gibi konuların geliştiği ülkelerde, böcek proteini içeren sürüngen yemleri daha yaygın olarak bulunabilir. Örnek olarak Amerika Birleşik Devletleri, Hollanda, Singapur gibi ülkelerde böcek proteini içeren sürüngen yemleri mevcuttur.

Tipik olarak kullanılan bazı kuru sürüngen yemleri ve içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevlerini gösteren bir tablo olarak derlediğimizde, veriler 1000gr/madde halinde bu şekilde ifade ediliyor:

Kuru Sürüngen Yemi	Protein (g)	Yağ (g)	Yağ Asidi Kompozisyonu (g)	Amino Asitler (g)
Kır Kurbağası Yemi	400	100	Omega-3: 2, Omega-6: 8	Lisin: 18, Metiyonin: 9
Kertenkele Yemi	300	150	Omega-3: 3, Omega-6: 10	Lisin: 15, Metiyonin: 7
Yılan Yemi	350	120	Omega-3: 5, Omega-6: 10	Lisin: 12, Metiyonin: 6
Kaplumbağa Yemi	200	80	Omega-3: 1, Omega-6: 5	Lisin: 10, Metiyonin: 5
Kertenkele Larvası	450	50	Omega-3: 4, Omega-6: 6	Lisin: 20, Metiyonin: 10

Tablo 14. Tipik sürüngen yemleri içerikleri (madde/1000gr)

Not: Tipik olarak kullanılan bazı kuru sürüngen yemlerinin besin içeriğini temsil etmektedir. Ancak, bu değerler markalara ve üreticilere göre değişebilir. Ayrıca, kuru sürüngen yemi bileşimi, kullanılan bileşenlere ve markaya bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu nedenle, spesifik bir kuru sürüngen yemi markası veya bileşimi için ürün etiketini kontrol etmek önemlidir. Lütfen güncel literatür verisine danışınız.

Böceklerin direkt veya bileşen olarak yoğun bir şekilde kullanıldığı sürüngen hayvan grubunda ise, verim düzeyi yüksek bir şekilde protein, yağ ve yağ asidi türevlerinden faydalanma olasılıklarının yüksek olduğunu ve yem katkısına bir çok noktada ihtiyaç duyulmadığını görebiliriz.

	Protein (g/1000g)	Yağ (g/1000g)	Yağ Asidi (g/1000g)	Amino Asitler (g/1000g)
Hermetia illucens	430 – 500	320 – 380	45 – 55	78 – 85
Tenebrio molitor	530 – 590	270 – 340	40 – 55	75 – 85
Musca domestica	570 – 650	300 – 380	50 – 60	80 – 90

Tablo 15. Farklı böcek türü larvalarının protein, yağ, yağ asidi ve aminoasit içerikleri (madde/1000gr)

Not: Yukarıdaki değerler, genel olarak böcek larvalarının protein, yağ, yağ asidi ve amino asit içeriği hakkında bilgi vermektedir. Bunlar ortalama değerler olup, larvaların türüne, yetiştirme koşullarına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Lütfen güncel literatür verisine danışınız.

Kuş yemlerinde böceklerin kullanımı

Kuş yemleri, kuşların sağlıklı büyümesi, enerji seviyelerini koruması ve genel sağlıklarını sürdürebilmeleri için önemli bir role sahiptir. Kaliteli bir kuş yemi, çeşitli besin maddelerini dengeli bir şekilde sunar ve kuşların beslenme ihtiyaçlarını karşılar. Bu nedenle, kuş sahipleri, kuşlarının sağlıklı bir beslenme programı için uygun kuş yemlerini seçmeye özen göstermelidir.

Kuş yemlerinin besleyiciliği, içerdikleri besin maddeleri ve kaliteli bileşenlerle belirlenir. Protein, yağ, vitaminler, mineraller ve diğer besin öğeleri, kuşların enerji ihtiyaçlarını karşılar, kas yapısını destekler, tüylerin sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlar ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca, yüksek kaliteli bir kuş yemi, sindirimi kolay olan bileşenleri içerir ve kuşların besinleri daha verimli bir şekilde emmelerini sağlar.

Kuş yemleri genellikle karma bir karışım halinde sunulan, farklı tohum, tahıl, meyve, sebze, protein kaynakları ve diğer besin maddelerini içeren ürünlerdir. Bu karışım, farklı kuş türlerinin beslenme gereksinimlerini karşılamak üzere formüle edilir. Örneğin, tohumlar ve tahıllar genellikle enerji kaynağı olarak kullanılırken, protein kaynakları (örneğin, böcekler, larvalar veya kümes hayvanları) kuşların kas yapısının ve bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde gelişmesine yardımcı olur.

Şimdi kuş yemleri alternatiflerini içerikleri konusunda inceleyelim ve böceklerin kullanımıyla ilgili ihtimaller üzerine birlikte tablo üzerinden değerlere göz atalım isterim. Tipik olarak kullanılan bazı kuru kuş yemleri ve içerdikleri kuru madde türünden protein, yağ, yağ asidi ve amino asit türevlerini tablo üzerinden değerlendirmek gerekirse:

Kuru Kuş Yemi	Protein (g)	Yağ (g)	Yağ Asidi Kompozisyonu (g)	Amino Asitler (g)
Kanarya Yemi	150	40	Omega-3: 1, Omega-6: 10	Lisin: 8, Metiyonin: 4
Papağan Yemi	200	80	Omega-3: 3, Omega-6: 10	Lisin: 12, Metiyonin: 6
Muhabbet Kuşu Yemi	180	60	Omega-3: 2, Omega-6: 8	Lisin: 9, Metiyonin: 5
Finch Yemi	160	50	Omega-3: 1, Omega-6: 7	Lisin: 7, Metiyonin: 3
Büyük Papağan Yemi	220	100	Omega-3: 4, Omega-6: 10	Lisin: 15, Metiyonin: 08

Tablo 16. Farklı kuş yemi türlerinin protein, yağ, yağ asidi ve aminoasit içerikleri (madde/1000gr)

Hatta daha da detaylandıralım, mineral alternatifleri ile farklı bir kaynaktan yine tablomuzu güncelleyelim, bilgi alternatifi olarak hem mineral türevlerini listeye dahil edelim, hem de ortalama değerler konusunda fikir sahibi olalım isterim.

Kuru Kuş Yemi	Protein (g)	Yağ (g)	Yağ Asidi Kompozisyonu (g)	Kalsiyum (g)	Fosfor (g)	Magnezyum (g)	Demir (g)	Bakır (g)	Amino Asitler (g)
Kanarya Yemi	14	5	Omega-3: 0.5, Omega-6: 1	0.3	0.4	0.2	0.005	0.001	Lisin: 0.9
Papağan Yemi	15	8	Omega-3: 0.3, Omega-6: 1	0.4	0.5	0.3	0.008	0.001	Metiyonin: 0.6
Muhabbet Kuşu Yemi	12	6	Omega-3: 0.2, Omega-6: 0.8	0.2	0.3	0.1	0.004	0.0005	Lizin: 0.7
Finch Yemi	16	4	Omega-3: 0.1, Omega-6: 0.7	0.5	0.6	0.4	0.006	0.0008	Metiyonin: 0.3
Güvercin Yemi	13	7	Omega-3: 0.4, Omega-6: 0.9	0.6	0.7	0.5	0.01	0.0015	Lisin: 0.8

Tablo 17. Farklı kuş yemi türlerinin protein, yağ, yağ asidi, mineral ve aminoasit içerikleri (madde/100gr)

Detaylandırma için sınırları zorlayarak kuş yemi alternatiflerinde amino asit türevlerini de dahil ederek yine farklı değerler ile ortalama değer tespiti için tablomuzu güncelliyorum, kaynak edindikçe makaleye veri girişi yapmaktan keyif alıyorum.

Kuru Kuş Yemi	Lisin (g/100gr)	Metiyonin (g/100gr)	Treonin (g/100gr)	Triptofan (g/100gr)	Valin (g/100gr)	Isoleusin (g/100gr)	Leusin (g/100gr)	Fenilalanin (g/100gr)	Histidin (g/100gr)
Kanarya Yemi	0.8	0.6	0.7	0.2	0.6	0.5	0.7	0.4	0.3
Papağan Yemi	0.7	0.6	0.8	0.3	0.8	0.7	0.9	0.5	0.4
Muhabbet Kuşu Yemi	0.7	0.3	0.6	0.1	0.5	0.4	0.6	0.3	0.2
Finch Yemi	0.6	0.3	0.7	0.1	0.7	0.6	0.8	0.4	0.3
Güvercin Yemi	0.8	0.5	0.9	0.2	0.8	0.7	1.0	0.5	0.4

Tablo 18. Farklı kuş yemi türlerinin amino asit bileşenlerinin miktarı (madde/100gr)

Not: Bu değerler markalara ve üreticilere göre değişebilir. Ayrıca, kuru kuş yemi bileşimi, kullanılan bileşenlere ve markaya bağlı olarak farklılık gösterebilir. Lütfen güncel literatür verisine ve firma bazlı ürün etiketlerine göz atınız.

Şimdi aynı tabloya siyah asker sineği larvasının verilerini de ekleyerek kıyaslaması kolay olması açısından veri girişi sağlıyorum. Burada 10gr/madde olarak değerleri net olsun diye yansıttım, zira ne kadar büyük fark olduğunu çok daha net anlayabiliriz.

Kuru Kuş Yemi	Lisin (g/10gr)	Metiyonin (g/10gr)	Treonin (g/10gr)	Triptofan (g/10gr)	Valin (g/10gr)	Isoleusin (g/10gr)	Leusin (g/10gr)	Fenilalanin (g/10gr)	Histidin (g/10gr)
Kanarya Yemi	0.08	0.06	0.07	0.02	0.06	0.05	0.07	0.04	0.03
Papağan Yemi	0.07	0.06	0.08	0.03	0.08	0.07	0.09	0.05	0.04
Muhabbet Kuşu Yemi	0.07	0.03	0.06	0.01	0.05	0.04	0.06	0.03	0.02
Finch Yemi	0.06	0.03	0.07	0.01	0.07	0.06	0.08	0.04	0.03
Güvercin Yemi	0.08	0.05	0.09	0.02	0.08	0.07	0.10	0.05	0.04
Sinek Larvası	1.40	0.70	0.60	0.20	0.50	0.80	1.20	0.40	0.30

Tablo 19. Farklı kuş yemi türleri ve siyah asker sineği larvası amino asit bileşenlerinin miktarı (madde/10gr)

Sonuç: Hayvan yemi üretim sürecinde böcekler doğru bir seçim!

Farklı hayvan gruplarının beslenmesinde kullanılan yem ürünleri, hayvanların sağlıklı büyümesi ve optimum verim düzeylerini elde etmeleri için büyük önem taşır. Geleneksel olarak, hayvan yemlerinde bitkisel kaynaklı bileşenlerin yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ancak son yıllarda, böcek proteini kaynaklarının yem üretiminde kullanılmasıyla ilgili büyük bir ilgi ve araştırma potansiyeli ortaya çıkmıştır.

Böcekler, yüksek kaliteli protein kaynakları olarak kabul edilir ve besin değerleri bakımından zengindir. Aynı zamanda, böcek yetiştiriciliği, geleneksel hayvancılığa kıyasla daha az alan, su ve enerji kullanımı gerektirir ve daha sürdürülebilir bir seçenek olarak görülmektedir. Bu nedenle, böcek proteini kaynaklarının yem üretiminde kullanılması, yem verimliliğini artırma ve çevresel sürdürülebilirliği destekleme potansiyeline sahiptir.

Böcek proteini kaynaklarının yem üretiminde kullanılması, birçok hayvan grubu için faydalar sağlayabilir. Örneğin, kümes hayvanları için böcek proteinli yemler, yüksek kaliteli protein kaynakları sağlayarak büyüme hızını artırabilir ve et verimliliğini yükseltebilir. Aynı zamanda, böcek proteinlerinin amino asit profili, hayvanların besin ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilir ve optimal büyümeyi teşvik edebilir.

Balık yetiştiriciliği de böcek proteinleriyle optimize edilebilir. Balık yemlerinde böcek proteinleri kullanmak, balıkların besin ihtiyaçlarını karşılamada etkili olabilir ve büyüme hızını artırabilir. Ayrıca, böceklerin omega-3 yağ asidi içeriği balıkların sağlıklı yağ asidi profiline katkıda bulunabilir.

Sürüngenlerin ve amfibilerin beslenmesinde de böcek proteini kaynaklarına yönelik bir ilgi vardır. Örneğin, böcek bazlı yemler, sürüngenlerin doğal diyetlerine daha yakın bir beslenme sağlayabilir ve besin değeri açısından zengin bir seçenek sunabilir. Böcek proteinlerinin sindirilebilirliği ve amino asit profili, sürüngenlerin büyüme ve metabolik gereksinimlerini karşılamak için uygun olabilir.

Bununla birlikte, böcek proteini kaynaklarının yem üretiminde kullanımının yaygınlaşması için bazı engeller ve optimizasyonlar da göz önünde bulundurulmalıdır. Üretim süreçlerinin standartlaştırılması, hijyenik koşulların sağlanması ve büyük ölçekte böcek yetiştiriciliği için uygun teknolojilerin geliştirilmesi gibi faktörler, böcek proteini kaynaklarının yem endüstrisinde daha yaygın kullanılmasını destekleyebilir.

Sonuç olarak, böcek proteinlerinin yem üretiminde kullanılması, farklı hayvan gruplarının beslenmesinde verim düzeyini artırma potansiyeline sahiptir. Böcek proteini kaynaklarının yüksek besin değeri, sürdürülebilirlik avantajları ve hayvanların besin ihtiyaçlarını karşılama kapasitesi, yem endüstrisindeki araştırmacıların ve üreticilerin ilgisini çekmektedir. Böcek proteini tabanlı yemlerin geliştirilmesi, hayvan sağlığı ve sürdürülebilir tarım için umut vadeden bir yol olabilir.

Takipte kalmanız dileğiyle!